به گزارش شورانیوز از مشهد ، غلامحسین صاحبی روز پنجشنبه در میزگرد شهراندیش با موضوع حاشیه نشینی و عوامل ایجاد آن در کلانشهر مشهد افزود: مشکل اصلی ظهور حاشیه نشینی مدیریت غلط شهری است.
وی ادامه داد: مهاجرت فقط در مناطق شرقی مشهد رخ نداده بلکه در همه مناطق از جمله غرب این شهر دیده می شود اما به دلیل مدیریت مطلوب زمین در این منطقه و مدیریت ساخت و سازها در غرب مشهد پدیده حاشیه نشینی در این محدوده دیده نمی شود.
عضو شورای شهر مشهد گفت: منطقه خواجه ربیع به مدت ۳۰ سال جزو شهر بوده اما رشد آن فقط یک کیلومتر است و بعد از آن وارد بافت حاشیه می شویم.
وی افزود: سالها قبل نگاه مدیریتی این بود که نباید به مردم حاشیه شهر خدمات رسانی کرد زیرا هزینه کرد عوارض مناطق دیگر شهرداری در این مناطق کم درآمد شرعا حرام است.
صاحبی همچنین کشف رود را یکی از مسائل مهم رسانه ها و آزاردهنده روح و روان مردم منطقه توصیف و بیان کرد: کمیسیون ساماندهی حاشیه شهر مشهد به همین خاطر نخستین نشست خود را به ساماندهی کشف رود اختصاص داد در حالی که تا آن زمان مسئولان از حل و فصل این مساله ناامید بودند.
وی ادامه داد: به این منظور ۱۹۹۰ هکتار زمین در مجاورت کشف رود مدیریت شد تا تبدیل به فضای سبز شود و برای ایجاد هشت باغ در آن برنامه ریزی شد.
رئیس کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر مشهد گفت: دسترسی کشاورزان به آب کشف رود و آبهای فاضلاب برای آبیاری محصولات کشاورزی قطع شده اما هنوز در مناطق خارج شهر که از حوزه فعالیت و مدیریت شهرداری مشهد خارج است برای آبیاری کشاورزی از آب کشف رود برداشت می شود.

* هزینه برای کشف رود سرمایه گذاری برای شهر است
رئیس پیشین ستاد ساماندهی حاشیه شهر مشهد نیز در این نشست گفت: هزینه برای کشف رود در حقیقت سرمایه گذاری برای شهر مشهد است و آنچه در این زمینه اهمیت ویژه ای دارد بحث زمین است .
عباس افچنگی افزود: هم اکنون واحدهای مسکونی در حال اتصال به کشف رود هستند لذا باید با تملک زمینهای باقیمانده از این روند جلوگیری کرد تا کشف رود بطور کامل نابود نشود.
وی ادامه داد: منطقه التیمور که انتهای آن به کشف متصل است دارای بیشترین میزان جمعیت در منطقه حاشیه شهر مشهد و همچنین بیشترین میزان رشد است.
رئیس پیشین ستاد ساماندهی حاشیه شهر مشهد گفت: از دهه ۱۳۵۰ زمینهای منطقه که عموما مالکان بزرگ داشته اند شروع به قطعه قطعه کردن شد. قطعات کوچک را می فروشند لذا هم اکنون تعداد زمینهای بزرگ در این محدوده انگشت شمار است. همچنین به جز تعداد کمی زمین متعلق به آستان قدس و ملکی اغلب زمینهای منطقه اوقافی است.
وی افزود: با وجود اینکه خاک این منطقه مرغوبترین نوع برای کشاورزی است ۴۲ درصد چاههای آب منطقه خشکیده و زراعت باغی در آن از بین رفته است.
افچنگی ادامه داد: به هر طریق ممکن باید مالکیت زمینهای بدون صاحب منطقه تحویل گرفته شود. مدیریت اوقاف باید شبیه آستان قدس عمل کرده و از تغییر کاربری و واگذارهای فعلی جلوگیری کند. اداره منابع طبیعی نیز به همراه سایر ادارات بر این زمینها نظارت خود را افزایش دهند.

* حاشیه نشینی ناشی از سوءمدیریت
مشاور شهردار مشهد نیز در این نشست گفت: فقط با مهاجرت جمعیت از روستاها به حاشیه شهرها سرازیر می شود که می تواند بخاطر سوءمدیریت فرمانداری و یا مدیریت شهری صورت گیرد.
حسن موحدیان افزود: جایگاه مردم در منطقه تعریف نمی شود و از بومیان محلی حرفی نیست. اکنون هر در اقدامی باید مردم دخالت داده شوند وگرنه مثل موارد قبل همین مردم درختان را شبانه از خاک بیرون می کشند یعنی بدون مشارکت مردم توسعه در کشف رود اتفاق نخواهد افتاد.
وی دیگر موضوع را فقر و محرومیت ذکر و بیان کرد: ساکنان مناطق حاشیه روز به روز فقیرتر و حاشیه نشین تر می شوند البته باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی نیز توجه شود.
فرماندار سابق مشهد ادامه داد: پیش از این ستادهای مختلفی برای ساماندهی حاشیه شهر مطالعات زیادی انجام داده اند. عوامل ایجاد این پدیده در تهران نیز مانند مشهد اما دلایل شکل گیری آنها متفاوت است.
وی بر اعمال نظارت بیشتر از سوی اداره اوقاف تاکید و بیان کرد: بر اساس قانون ، روستایی که در حریم شهر قرار دارد هر چند دهها هزار نفر جمعیت داشته باشد نمی تواند تبدیل به شهر شود بلکه باید یک شهرداری منفصل برای آن تاسیس کرد هر چند ممکن است پیگیری منافع محلی شهرها و شهرستانهای چسبیده به مشهد نیز در تضاد با فرمانداری و اهداف کلان آن باشد.

* حجم مشکلات شهر مشهد بالا است
عضو شورای شهر مشهد در ادامه این نشست گفت: آنقدر حجم مشکلات در شهر بالاست که شهرداری قادر به رفع همه آنها نیست و حتی متولی بسیاری از آنها هم نیست لذا باید سایر دستگاههای متولی پای کار بیایند.
صاحبی افزود: بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی باید برای حاشیه شهر یک سازمان اجرایی تشکیل می شد که امیدواریم در دولت آینده این اقدام صورت بگیرد.

* فقدان شهرهای میانی
معاون مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد نیز در این نشست گفت: در کشورهای توسعه یافته با شکل گیری ‘شهرهای میانی’ از ایجاد حاشیه برای شهرهای بزرگ جلوگیری شده است.
امیدعلی خوارزمی افزود: فقدان شهرهای میانی در اطراف تهران در زمان خودش موجب افزایش جمعیت آن کلانشهر شد لذا لازم است از تجربه سایر کشورها برای مهار پدیده حاشیه نشینی استفاده شود.
وی ادامه داد: تا زمانی که مشکلات شهرها اصولی حل نشوند باز هم شاهد تجمع کالا و سرمایه در شهرها خواهیم بود. بر اساس ‘طرح سی.دی.اس شهرها’ نباید نگاهمان صرفا کالبدی باشد بلکه باید به مباحث فرهنگی و اجتماعی نیز توجه کرد.
او گفت: اقدامات برای مهار مشکلات حاشیه شهر باید در سطوح ملی و دولت محلی یا همان مدیریت شهری پیگیری شود. آینده پژوهی درباره مناطق حاشیه ای صورت گرفته لذا باید اقدامات دستگاهها با این مطالعات هماهنگ باشد.

* اهمیت مباحث هویتی و فرهنگی
دبیر میزگرد شهراندیش با موضوع حاشیه نشینی و عوامل ایجاد آن در کلانشهر مشهد نیز در این نشست گفت: باید در مطالعات صورت گرفته به بحثهای هویتی و فرهنگی توجه شود.
سید هادی زرقانی افزود: وقتی می گوییم ‘حاشیه’ در واقع به منطقه متن شهر اصالت داده ایم که این دیدگاه نباید بین مسئولان شهری و فعالان این حوزه نهادینه شود.
وی ادامه داد: مشکل متن وقتی حل می شود که مشکلات حاشیه رفع شود. تعارضها میان ۳۰ درصد جمعیت حاشیه نشین و ۱۰ درصد جمعیت مرفه شهر موجب انتشار حس نفرت بین شهروندان خواهد شد.
استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی گفت: هزینه نکردن برای حاشیه شهر مشهد می تواند کمربند سبزی برای برخی جریانها فراهم کند که در آینده تبعات به ویژه امنیتی آن همه شهر را تهدید خواهد کرد.
وی افزود: یکی از مشکلات مهم فقدان راهبرد کلان در مدیریت درازمدت شهر است و همین فقدان راهبرد ما را ازشناخت کامل مساله ناتوان می کند.
دکتر زرقانی ادامه داد: چون تاکنون پژوهش مستقل و علمی در تدوین راهبرد کلان حاشیه شهر صورت نگرفته با روی کار آمدن هر دوره جدید از شورای شهر دیدگاههای مدیریتی و اقدامات انجام شده تغییر می کند و این خود بر حجم مشکلات افزوده و رفع آنان را غیرممکن می کند.
میزگرد شهراندیش با موضوع حاشیه نشینی و عوامل ایجاد آن در کلانشهر مشهد به میزبانی شورای اسلامی این شهر برگزار شد.

سکونتگاههای غیررسمی یا حاشیه با گستره ای شامل ۱۳ درصد از مساحت مشهد ۳۲ درصد جمعیت این کلانشهر را در خود جا داده اند. بالغ بر یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در ۶۶ پهنه حاشیه شهر مشهد ساکن هستند که ۳۰۰ هزار نفر از این تعداد را مهاجرین خارجی تشکیل می دهند.
حاشیه شهر به مناطقی گفته می شود که مهاجرین روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری بطور عمده بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده اند. فقدان سند مالکیت رسمی، محرومیت از خدمات و زیرساختهای شهری از شاخصها این مناطق است. شرایط حاکم بر اینگونه نواحی در بروز ناهنجاریهای اجتماعی بسیار مساعد است.
۴۲ درصد جمعیت کشورهای در حال توسعه در سکونتگاههای غیررسمی زندگی می کنند. بر اساس گزارش سازمان ملل سکونتگاههای غیررسمی(حاشیه نشینی) چالش اصلی هزاره سوم معرفی شده بطوری که در جهان از هر شش نفر یک نفر در سکونتگاههای غیررسمی زندگی می کند.